عبدالقاهر جرجانی پدر علم معانی و بیان ما است

به همت «علی جهانگیری» شاعر، منتقد و پژوهشگر گلستانی، کتاب «آسیمه‌های معنا» پژوهشی در دیدگاه‌های «عبدالقاهر جرجانی» زبان‌شناس و تئورسین ادبی قرن پنجم ایران منتشر شد.

«علی جهانگیری» شاعر، منتقد و پژوهشگر گلستانی، متولد 29 اردیبهشت 1342 در بندر ترکمن است. وی از شاعران صاحب سبک نسل سوم معاصر گرگان و گلستان و از چهره‌های نام آشنای شعر معاصر ایران است که نزدیک به چهار دهه تجربه‌های متعدد شاعرانه و نقد هنری در کارنامه‌اش دارد.

وی از اعضای قدیمی و اولیه انجمن تالار فخرالدین اسعد گرگانی است و در سال 1392 از بنیانگذاران خانه شعر و ادبیات گرگان و موسس انجمن ترانه گلستان بوده و هم اکنون نیز به عنوان مدیر اندیشکده مجال در تهران مشغول به فعالیت است.

از این شاعر سپیدسرا، تاکنون دو دفتر شعر با عناوین «کجا؟» و «آسمان‌های ساکت» روانه بازار نشر شده است. همچنین تالیفات و مقالات بسیاری از وی در حوزه نقد و نگاه هنری در نشریات ایران و بین‌اللملی منتشر شده است.

علی جهانگیری در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره کتاب تازه‌اش، گفت: کتاب «آسیمه‌های معنا» کتاب پژوهشی در دیدگاه‌های «عبدالقاهر جرجانی» زبان‌شناس و تئورسین ادبی قرن پنجم ایران است که به همت نشر نقره در 265 صفحه رقعی و جلد شومیز و در شمارگان 500 جلد منتشر شده است.

وی افزود: بخش بندی کتاب بر مبنای شالوده‌های تئوری نظم است و به همسانی‌ دیدگاه‎های وی با فرمالیسم و ساختارگرایان و در نگاهی کوتاه‌تر به نقش‌گرایی پرداخته شده است.

جهانگیری ادامه داد: بخش پایانی کتاب به هرمونتیک اختصاص دارد؛ اما با توجه به بخش‌های پیشین و نگاه ویژه‌ به زبان، به جای پرداختن به گفتمانی تفسیری‌، به جنبه فلسفی و زبانی هرمنوتیک وارد شدم و کوشش داشتم تا نشان داده شود که دیدگاه‌های او در این زمینه چه شباهت‌هایی با اندیشمندان هرمونتیک معاصر دارد و چه تاثیری را پس از خود به جا گذاشته است.

این شاعر و پژوهشگر گلستانی ادامه داد: در بخش هرمونتیک، فصلی به نام «معنای معنا» وجود دارد که به هرمنوتیک مدرن و توجه به افزایش سهم مخاطب و متن، در آفرینش، زبان و متنیت توجه می‌شود.

وی درباره دلیل انتخاب «عبدالقاهر جرجانی»، گفت: من از نوجوانی با شخصیت بزرگ «عبدالقاهر جرجانی» آشنا شدم و از آنجایی که او هم شهری و هم استانی من بود، تصمیم گرفتم من هم از منظری دیگر و با نگاهی پژوهشی به آثارش توجه نشان دهم.

جهانگیری با اشاره به اینکه برای تحقیق و تالیف این کتاب پنج سال وقت صرف کرده است، افزود: محور پژوهش من کتاب «دلائل الاعجاز فی القرآن» اثر عبدالقاهر جرجانی بوده که به همت و ترجمه سیدمحمد رادمنش منتشر شده است؛ البته در این رهگذر به دیگر کتاب‌های جرجانی توجه و اشاراتی داشته‌ام.  

این پژوهشگر با تاکید بر اینکه عبدالقاهر جرجانی اولین زبان‌شناس جهان اسلام به شمار می‌رود، گفت: به باور من و بسیاری از صاحب‌نظران، عبدالقاهر جرجانی پدر علم معانی و بیان ما است و ما اگر بخواهیم در حوزه نحو و فن بلاغت و معانی و ... به کسی استناد کنیم، بی‌شک او نخستین است.

یادآوری می‌شود، عبدالقاهر بن عبدالرحمان جرجانی (متوفی 471 یا 474)، ادیب، نحوی، مؤسس و نظریه‌پرداز بلاغت در سده پنجم است که از آثارش می‌توان به کتاب‌هایی چون دلائل الإعجاز فی علم المعانی، أسرار البلاغه فی علم البيان، ثلاث رسائل فی إعجاز القرآن و درج الدرر فی تفسير القرآن العظيم اشاره کرد.